Foto: Het voormalige hotel De Unie aan de Hoofdstraat te Finsterwolde. (Foto: ansichtkaart.)
De geschiedenis laat haar sporen na. Monumenten, voorwerpen en graven herinneren aan bijna vergeten personen. Een verhaal daarover wordt hier verteld. In dit artikel komt uitgebreid het graf van Eltjo Siemens (1898-1929) in het Oost-Groningse dorp Finsterwolde aan de orde, alsmede de gebeurtenissen die tot zijn dood hebben geleid.
Een grote groep stakende landarbeiders verzamelt zich op de avond van dinsdag 28 mei 1929 voor hotel De Unie in Finsterwolde. Ze hebben uit Winschoten bericht gekregen dat twee 'onderkruipers' met de tram van half acht in het dorp zullen aankomen. De staking is al sinds het begin van de maand aan de gang en vanaf de eerste dag hebben de boeren, tot frustratie van de stakers, arbeiders uit Duitsland en andere delen van Nederland ingehuurd om de oogst binnen te halen.
Als de tram stopt, worden de beide mannen direct omringd door een groep dorpelingen. Er wordt geduwd en getrokken, maar de beide mannen slagen er toch in om de gelagkamer van het hotel veilig te bereiken. Uit hun sombere kleding, maar vooral uit hun 'tamelijk doorgeloopen' schoenen, maken de stakers op dat het om 'vreemd' werkvolk gaat. In werkelijkheid zijn het bloembollenkopers uit Andijk. Voor het hotel blijft het druk. Met moeite houdt de marechaussee de rijbaan vrij.
Net als de gemoederen tot bedaren komen, arriveren om half elf enige stakers uit Beerta. De marechaussees worden uitgescholden voor 'boerenpummels' en er wordt geroepen om 'Lutje Yje' Wijkstra, die enkele maanden eerder vier veldwachters heeft doodgeschoten. Al snel vliegen de stenen door de lucht en door de spiegelramen van De Unie. Dit is het teken voor de marechaussee om een charge uit te voeren. Met sabel, gummiknuppel en revolver gaan ze de stakers te lijf en ze gaan beslist niet zachtzinnig te werk.
 |
| Het grafmonument van Eltjo Siemens op het kerkhof van Finsterwolde. Foto: ©Jur Kuipers. |
Eltjo Siemens, een dertigjarige groenteventer en winkelier, staat op dat moment in de deurpost bij de tabakszaak van Glazenburg. Met zijn vrouw is hij op bezoek geweest in het dorp en als zij naar huis wil, is hij nog even gebleven om naar het oploopje te kijken. Als twee marechaussees te paard de winkel naderen, wordt er geroepen dat zij toch niet durven te schieten. Dat blijkt echter een foute inschatting. Een van de kogels boort zich door een ruit en een zuurtjesfles in de winkel en blijft steken in de buik van Eltjo Siemens. Hij wordt afgevoerd naar het ziekenhuis in Winschoten, waar hij de volgende dag overlijdt.
Hiermee heeft de staking haar martelaar gevonden. Volgens het socialistische dagblad Het Volk is Siemens in koelen bloede afgemaakt. Het liberale Algemeen Handelsblad noemt zijn dood echter een tragisch gevolg van wekenlange provocaties. Bij de begrafenis van Siemens volgen 650 landarbeiders de baar, terwijl zo'n vierhonderd vrouwen op het kerkhof staan. Later richten zij een grafmonument op voor hun 'in de staking gevallen kameraad', met daarop de tekst:
'Terwijl wij streden met zijn allen/
voor iets meer gezinsgeluk/
en daarbij hielden voet bij stuk/
is hij door dood'lijk schot gevallen.
De staking van 1929 duurt nog de hele zomer. Zo'n vijfduizend landarbeiders uit het Oldambt leggen het werk neer als de boeren weigeren hun meer te betalen. 'De klassehaat moet worden aangewakkerd en de revolutionnaire hartstochten moeten worden geprikkeld,' schrijft een ‘herenboer’ in de Provinciale Groninger Courant. De boeren halen desondanks gestaag de oogst van het land, geholpen door christelijke landarbeiders en Duitsers 'van de zwartste reactie'. Bovendien schaffen ze allerlei machines aan, waardoor er steeds minder landarbeiders nodig zijn.
Maar de stakers willen slechts wat opslag op hun karige loon. Zij houden maar liefst vijfenhalve maand vol, wat de bond zo'n zes ton uit de stakingskas kost. Dat is ontzettend veel geld voor die tijd. Het resultaat is echter mager. Weliswaar bereikt de vakbond voor het volgend jaar, het eerste van de grote landbouwcrisis, een aanzienlijke loonsverhoging. Maar de staking heeft, zoals Frank Westerman laat zien in De Graanrepubliek, de mechanisatie met vele jaren versneld, waardoor de landarbeiders het alleen maar moeilijker zullen krijgen.
|
|
|
Het grafmonument van Eltjo Siemens op de
oude begraafplaats te Finsterwolde. |
Het smart'lijk offer
hier gebracht,
zal als een bitt're
naklank klijven
aan 't loon geding
als droeve klacht,
ten allen tijd
geboekstaafd blijven. |
|
|
|
|
Ter herinnering aan onze in de stakinggevallen
kameraad ELTJO SIEMENS.De 5000 stakers van
Oost Groningen. |
Terwijl wij streden met zijn allen
voor iets meer gezinsgeluk,
en daarbij hielden voet bij stuk
is hij door dood'lijk schot gevallen. |
|
Over Eltjo Siemens
Eltjo Siemens is geboren op 26 mei 1898 in Finsterwolde (06). Van zijn geboorte wordt aangifte gedaan door zijn vader en de getuigen zijn Evert Hoekstra, 72 jaar, wegwerker en Jurjen Glazenburg, 44 jaar, dagloner, beide wonende te Finsterwolde (06). Hij is de zoon van Joost Siemens, arbeider (1853-1927) en Anna Principaal (1858-1942). Zijn ouders hebben hun leven lang in Finsterwolde gewoond. Eltjo trouwt op 20 oktober 1921 te Scheemda met Trijntje Jager, geboren op 1 augustus 1903 te Scheemda (07). Zij is de dochter van Kornelis Jager, voerman en Hillechien de Gries. Bij hun huwelijk is Eltjo, arbeider en 23 jaar. Trijnje is 18 jaar. Jakob de Vries, 34 jaar, veldwachter en Albert Drenth, 26 jaar, commies ter secretarie zijn getuigen bij het huwelijk (04). Eltjo Siemens overlijdt op 29 mei 1929, 's middags om twee uur (05) in het ziekenhuis te Winschoten. Hij is dan nog maar 31 jaar en heeft zich opgewerkt tot winkelier in Finsterwolde. De getuigen van zijn dood zijn Wessel Bruining, 31 jaar, huisknecht, wonende te Winschoten en Jan Jakob Doorenbos, 27 jaar, ambtenaar ter secretarie, wonende te Winschoten (05). Uit het huwelijk van Eltjo en Trijntje zijn geen kinderen bekend.
Trijntje hertrouwt op 18 oktober 1930
te Wedde met Jan Hekman, machinist, geboren te Wedde, zoon van Heiko Hekman, winkelier en Teelke de Boer (08).
Meer lezen over dit onderwerp:
 De landarbeiders in 'Voorwaarts'.
De landarbeidersstaking van 1929.
Referenties, bronnen en literatuur:
01. Historisch Nieuwsblad, Marcel Broersma3
02. Foto's: eigen verzameling.
03. De graanrepubliek, Frank Westerman. Olympus/Amstel UItgevers BV, 1999, 2007. Uitgeverij Atlas, 2008.
04. RHA GA BSH Huwelijksregister Finsterwolde, akte nr. 34, 20 okt. 1921.
05. RHA GA BSP Overlijdensregister Winschoten, akte nr. 142, 29 mei. 1929.
06. RCA GA BSG Geboorteregister Finsterwolde, akte. nr.
38m 26 mei 1898.H
07. RHC GA BSG Geboorteregister Scheemda, akte. nr. 117, 4 aug. 1903.
08. RHC GA BSH Huwelijksregister
Wedde, akte nr. 22, 18 okt. 1930.
Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorg-vuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen......... geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres (zie rode balk boven). Wij hebben ons uiterste best gedaan om de auteurs van teksten/citaten en copyrightbepalingen van afbeeldingen te achterhalen. Mocht je rechthebbende zijn en hierover vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op via e-mail. Lees ook de 'Disclaimer' en 'Privacy' voor méér informatie en laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek, dan weet ik waarvoor ik het doe. |
Hoogeveen, 29 maart 2013.
Herzien, 30 maart 2021.
Update: 29 november 2022.
Update: 23 juni 2023.
Revisie: 16 december 2023.
Verhaal: © Harm Hillinga. |
 |
|
↑ Top |
|
